Wspomnienie…

W lipcu 2019 roku decyzją dyrektora Muzeum Historii Polski w Warszawie, Roberta Kostro, Muzeum Okręgowe w Koninie przystąpiło – już po raz kolejny – do Programu Patriotyzm Jutra. Tym razem w toku projektu pragniemy przybliżyć koninianom i Wielkopolanom postać Wincentego Grętkiewicza – ostatniego przedwojennego burmistrza Konina, działacza, społecznika i wojskowego.

Projekt miał charakter sentymentalnej, intymnej podróży w przeszłość. Sięgnęliśmy do wyjątkowego i niepublikowanego dotąd w całości materiału źródłowego – dziennika samego Wincentego Grętkiewicza, spisanego przez niego osobiście po wojnie. Dziennik, będący zapisem wspomnień Grętkiewicza o mieście, zawiera również intrygujące zapiski z dnia 11 listopada 1918 roku. Dzień ten, choć powszechnie kojarzony jako data odrodzenia Niepodległej Polski, jest w historii Konina dniem tyle ważnym, ile tragicznym. Niemieckie wojsko, w ostatnich godzinach okupacji, oddało salwę do grupy nieuzbrojonych Polaków. Zginęło siedem osób, wśród nich aż czworo nastolatków, uczniów szkoły handlowej. Świadkiem dramatu był 19-letni Wincenty Grętkiewicz, późniejszy burmistrz Konina i poseł na Sejm. W znaczącym stopniu ukształtowało to jego postawę w okresie II RP. Zaciągnął się do powstającego WP w Kaliszu, walczył na Ukrainie, był słuchaczem podchorążówki w Bydgoszczy, studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim, działał w samorządzie. Aresztowanie Grętkiewicza przez gestapo w 1939 r., kiedy cudem uniknął śmierci oraz późniejsze represje ze strony nowej władzy są jednocześnie wymownym przykładem dramatycznych losów patriotycznych elit II RP. Tamte Wincenty Grętkiewicz spisał w formie wspomnień dopiero po II wojnie światowej i wokół tych zapisków osnuty będzie projekt Wspomnienie. Pamiętnik Wincentego Grętkiewicza, ostatniego przedwojennego burmistrza Konina.

Głównym celem projektu było udostępnienie mieszkańcom Konina pamiętnika Burmistrza, jako źródła wiedzy o ważnych wydarzeniach w Koninie w okresie zaboru rosyjskiego, ale też o codziennym życiu mieszkańców. Jednym z nadrzędnych celów projektu Wspomnienie było również przywrócenie w świadomości społeczności lokalnej postaci Wincentego Grętkiewicza oraz czasów i przeżyć, które go ukształtowały, a jednocześnie ukazanie, co wymiernie pozostawił po sobie w Koninie. W ramach projektu powstał film dokumentalny (umieszczony w całości poniżej), przybliżający postać Grętkiewicza, oraz prezentujący wyimki ze sporządzonego osobiście przez Burmistrza dziennika, opisującego wydarzenia z historii Konina. Za stronę realizacyjną projektu odpowiadał Andrzej Moś – znany koniński filmowiec i dokumentalista, który już po raz trzeci stworzył we współpracy z muzeum produkcję filmową, poświęconą lokalnej historii i postaciom z nią związanym. Wartość historyczną i dokumentalną produkcji wzbogacił udział córki Burmistrza, która opowiedziała o losach Ojca we wrześniu 1939 r. i w pierwszych tygodniach okupacji, latach po wojnie spędzonych we Wrocławiu z perspektywy swojej pamięci, a także o dalszych dziejach Grętkiewicza.

Wszystko to złożyło się – jak wierzymy – na produkcję o dużej wartości historycznej, przy jednoczesnym zachowaniu czysto ludzkiej, bardzo osobistej perspektywy, jaką zagwarantował projektowi udział Hanny Jarodzkiej, córki Burmistrza.

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.

Współfinansowano z budżetu Miasta Konina.