Dział Etnograficzny

mgr Elżbieta Sztamblewska
ela.sztamblewska@muzeum.com.pl

W wielodziałowej strukturze Muzeum dział etnograficzny istnieje od 1966 roku. Zajmuje się badaniem kultury ludowej byłego województwa a obecnie powiatu konińskiego i terenów ościennych. Do jego zadań należy gromadzenie i ochrona zbytków kultury ludowej, naukowe ich opracowywanie oraz udostępnianie zgromadzonych eksponatów poprzez wystawy stałe lub czasowe oraz publikacje. Obszar zainteresowań działu pod względem kulturowym wyraźnie oscyluje na północy między Kujawami a na południu między Ziemią Kaliską i Łęczycką. Mimo, nasz region jest stosunkowo ubogi pod względem zachowania tradycyjnych elementów kultury ludowej i brakuje mu cech, które wyraźnie odróżniałyby go od innych regionów Wielkopolski, jest jednak jednym z niewielu, gdzie stosunkowo najdłużej utrzymywała się tradycyjna kultura ludowa.

Charakter zbiorów etnograficznych Muzeum Okręgowego w Koninie wynika z specyfiki społeczno-kulturowej tego obszaru. Gwałtowne zmiany, jakie zaszły na tym terenie po II wojnie spowodowały, że dzisiaj pozostało już niewiele obiektów dawnej architektury ludowej oraz elementów ich wyposażenia. Zbiory etnograficzne możemy podzielić na przedmioty obrazujące:

• zajęcia podstawowe ludności wiejskiej ( narzędzia do uprawy roli i hodowli)
• zajęcia dodatkowe ( rzemiosło i przemysł wiejski, rybactwo, pszczelarstwo i transport)
• zabytki kultury ludowej ( tkaniny, rzeźba, ceramika, plastyka obrzędowa)

Obecnie dział etnograficzny posiada ponad 2000 eksponatów z zakresu kultury materialnej. Do najciekawszych i najcenniejszych obiektów działu należą pochodzące z przełomu XIX/XX wieku: maglownica ręczna datowana na 1828 r, żarna kadłubowe z 1892 r, z lat międzywojennych; radło ramowe, brona „laskowa”, drewniany pług z żelazną odkładnicą „ wrześniak”, stępy ręczne „ kielichowe”, skrzynie na odzież i pościel, jarzma na woły i krowy oraz bogaty asortyment narzędzi do obróbki lnu z krosnami włącznie. Ponad to w zbiorach działu znajduje się duża ilość sprzętu i narzędzi związanych z tradycyjną obróbką drewna dotyczącą; ciesielstwa, stolarstwa, bednarstwa, kołodziejstwa oraz kowalstwa i rymarstwa. Na uwagę zasługują wyroby przedwojennych konińskich fabrykantów produkujących sprzęt i maszyny rolnicze: Edmunda Reymonda, Piotra Włodarczyka i Tadeusza Skarbka. Najstarszym eksponatem w zbiorach działu, są: figura Chrystusa Frasobliwego z przełomu XVII/XVIII wieku i moździerze z brązu i mosiądzu z mniej więcej tego samego okresu.

Należy wspomnieć również o kolekcji żelazek, naczyń miedzianych i mosiężnych oraz dużej ilości rzeźby znanego i cenionego również poza naszym regionem, twórcy ludowego- Zdzisława Staszaka. Dział etnograficzny prowadzi we własnym zakresie naprawy, renowacje, rekonstrukcje i konserwacje wszystkich pozyskiwanych w formie darów lub zakupów obiektów z drewna, żelaza i skóry oraz organizuje lekcje i warsztaty etnograficzne z zakresu kultury duchowej dla dzieci i młodzieży z naszego regionu. Ponad to dział etnograficzny zorganizował dla tutejszej społeczności około 50 wystaw czasowych ze zbiorów własnych oraz ze zbiorów innych placówek muzealnych.