Dział Techniki

mgr Iga Janiszewska-Pawlak
iga.pawlak@muzeum.com.pl
63 242 75 30 w. 12

W Dziale Techniki Muzeum Okręgowego w Koninie znajduje się kolekcja obrazująca dzieje oświetlenia od czasów starożytnych do współczesnych. Początki jej powstania sięgają końca lat 60. XX wieku, kiedy w Koninie utworzono placówkę muzealną. Niewątpliwie ważnym czynnikiem wpływającym na decyzję gromadzenia zabytków oświetleniowych było znaczenie regionu konińskiego jako producenta energii elektrycznej w Polsce. Kolejnym powodem tworzenia kolekcji był fakt, że w polskich muzeach brakowało zbioru o takim charakterze. Na przestrzeni ponad 50. lat konińska placówka muzealna zgromadziła ponad 1000 obiektów. Ten specyficzny zbiór tworzą: lampki oliwne, kaganki, świeczniki, lampy olejowe, naftowe, gazowe i elektryczne, lampy i latarnie techniczno-gospodarcze, również obszerna grupa elementów, z których składała się lampa, takich jak: klosze, palniki, cylindry. Uzupełnienie kolekcji oświetlenia stanowią materiały ilustracyjne, w tym oryginalne katalogi reklamowe firm produkujących przedmioty oświetleniowe czy pocztówki z widokami elektrowni wodnych. W 2006 r. kolekcję poszerzono o muzealia związane z historią wytwarzania ognia – liczący około 4000 obiektów zbiór filumenistyczny.

O kolekcji oświetlenia

W zbiorze oświetlenia olejowego obiekty pochodzą z okresu starożytności i sięgają 2 poł. XIX w. Do najbardziej reprezentatywnych przedmiotów należą: lampki olejne starożytne, datowane na okres od I w. p.n.e. do II w. n.e., stołowe lampy zegarowe, moderatorowa i tzw. „wieczne” z końca XVIII w. oraz XVIII-wieczne kaganki cynowe, w większości wyprodukowane na terenach Niemiec i Śląska.

Świeczniki znajdujące się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Koninie datowane są na okres od XVII w. do pocz. XX w. W przeważającej części powstały na terenie Polski w jej historycznych granicach. W kolekcji znajduje się również niewielka ilość świeczników importowanych, wyprodukowanych w przemysłowych ośrodkach Niemiec, Austrii, Rosji i Anglii. Do cenniejszych obiektów należą XIX-wieczne lichtarze znanych złotników warszawskich, poznańskich, kaliskich i wrocławskich oraz XVIII-wieczne świeczniki ołtarzowe.

Lampy naftowe stanowiące trzon kolekcji pochodzą z okresu od 2 poł. XIX w. do pocz. XX w. Wyprodukowane zostały przede wszystkim w wytwórniach niemieckich, austriackich i angielskich. Nie brakuje także lamp pochodzących z polskich fabryk, chociaż ich produkcja ze względu na historyczne uwarunkowania była ograniczona.

Wiele lamp zasługuje na szczególną uwagę ze względu na piękne formy, bogatą ornamentykę i materiał, z którego zostały wykonane. Kolekcję oświetlenia naftowego, obok lamp wiszących i podłogowych, kinkietów czy miniaturek, tworzy przede wszystkim duża ilościowo grupa lamp stołowych. Oprócz podstawowego funkcjonowania stanowiły one swoisty element dekoracyjny wnętrza. Ich kształt był odbiciem upodobań artystycznych użytkowników, odzwierciedleniem aktualnego stylu w sztuce, budownictwie, architekturze oraz mody. Większość lamp w konińskiej kolekcji jest niezwykle dekoracyjna, o różnorodnych kształtach korpusów /pucharu, amfory, puszki, kanefory, ozdobnych kolumn lub tralki/. Wykonano je z różnych materiałów /szkła, majoliki, fajansu, porcelany, srebra, brązu, mosiądzu, miedzi i innych metali/ i zwieńczono dekoracyjnymi kloszami ze szkła mlecznego, barwionego, trawionego i malowanego w imponujące wzory.

Lampy gazowe i elektryczne pochodzące z końca XIX w. i pocz. XX w. zajmują ważne miejsce w zbiorze oświetleniowym Muzeum Okręgowego w Koninie. Szczególnie wyróżniającymi się obiektami są stołowe lampy cenionych producentów warszawskich i poznańskich.

Oprócz najpopularniejszych lamp przeznaczonych do oświetlania wnętrz mieszkalnych unikalną część kolekcji Muzeum Okręgowego w Koninie stanowią lampy i latarnie techniczno-gospodarcze.