BIŻUTERIA I MODA. BIŻUTERIA OD XVI DO POCZĄTKÓW XX W. ZE ZBIORÓW MOK

BIŻUTERIA I MODA
BIŻUTERIA OD XVI DO POCZĄTKÓW XX W. ZE ZBIORÓW MOK

19 maja 2007 r. została otwarta stała ekspozycja prezentująca kolekcję biżuterii ze zbiorów MOK.

Wystawa składa się z kilku chronologicznie uszeregowanych sekwencji. Pierwsza z nich przedstawia najstarsze obiekty znajdujące się w konińskiej kolekcji. Zapowiadają one pewne zjawiska oraz niektóre trendy, które stały się powszechne w późniejszych czasach. Dotyczy to zwłaszcza biżuterii sentymentalnej, której wypracowane już w XVIII w. wzorce wyszły z mody dopiero pod koniec XIX stulecia wraz ze zmierzchem epoki wiktoriańskiej.

Swoistym evergreenem świata kobiecych ozdób jest sztuczna biżuteria. Pojawia się w wieku XVIII i rozwijała się prężnie przez następne stulecie, by stać się jednym z najważniejszych zjawisk XX wieku i współczesności.

Ogromny wpływ na kształt ozdób miał klasycyzm, wprowadził do biżuterii pełne umiaru, symetryczne kompozycje oraz zamiłowanie do motywów antycznych. Zupełnym przeciwieństwem klasycyzmu jest jego następca: biedermeier. Biżuteria w tym stylu charakteryzuje skomplikowana forma, bogatej dekoracji oraz jaskrawe kolory.

Kolejna sekwencja wystawy poświęcona jest charakterystycznym dla dziewiętnastowiecznej biżuterii motywom i zjawiskom. Jedną z głównych cech epoki wiktoriańskiej jest sentymentalizm, stąd popularność biżuterii będącej zapisem miłości, przyjaźni, a przede wszystkim więzi rodzinnych.

Niezwykle popularnym elementem ówczesnej biżuterii były kamee. Modę na nie wprowadził zafascynowany antykiem klasycyzm. Wmontowywano je we wszystkie rodzaje ozdób od reprezentacyjnych parur po tanie pierścionki.

Biżuterię drugiej połowy XIX w. zdominowały dwa zasadnicze style. Pierwszym z nich był realizm. Przejawił się w wiernie odwzorowanych motywach roślinnych, zwierzęcych oraz przedmiotowych. Drugim dominującym zjawiskiem był historyzm. Występował w wielu odmianach inspirowanych dawnymi stylami, zaczynając od antycznych, a na  nowożytnych kończąc.

Następna część wystawy poświęcona jest poszczególnym ozdobom. W kolejnych gablotach możemy prześledzić mnogość zmieniających się rozwiązań i kształtów bransolet, broszek, grzebieni do upinania włosów, naszyjników, medalionów i kolczyków.

Przegląd dziewiętnastowiecznej biżuterii kończą dwa style: nieco tradycyjny wywodzący się z estetyki okresu Ludwika XVI styl edwardiański oraz awangardowa i artystyczna secesja.

Zaznaczono także rosnącą rolę sztucznej biżuterii. Od początku XX wieku stopniowo przestawała być tylko wstydliwą imitacją, zaczęła nabierać co raz większego znaczenia by w okresie międzywojennym stać się niezależnym od cenniejszej „krewniaczki”, autonomicznym bytem.

Wystawę zamyka biżuteria początku XX w. w dużej mierze kontynuująca starsze motywy i rozwiązania: uniwersalne w kształcie pierścionki i obrączki czy  realistyczne bukieciki kwiatów i owoców.

W latach 20. pojawił się nowy, awangardowy styl: art déco. Ozdoby zdominowały formy geometryczne, uproszczone kształty lub stylizowane motywy zwierzęce. Cechą charakterystyczną są kontrastowe  barwy.

Na oprawę plastyczną ekspozycji składają się niemal naturalnych rozmiarów sylwetki z dawnych żurnali. Są barwnym akcentem rozbijającym jednostajny rytm gablot. Zarazem pokazują zmiany zachodzące w kobiecej modzie: od zwiewnych tunik klasycyzmu, przez udziwnioną modę biedermeieru, krynoliny i tiurniury, aż do dwudziestowiecznej „chłopczycy” i umożliwiają prześledzenie związków ujętych w tytule wystawy: Biżuteria i moda.

 

Autor scenariusza i komisarz wystawy: Małgorzata Gorczyca