Wybuchła Niepodległość

Z dużą popularnością spotkało się otwarcie pierwszej w 2018 roku wystawy czasowej w Muzeum Okręgowym w Koninie. To wpisująca się w obchody stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę ekspozycja: „Wybuchła Niepodległość! Kształtowanie się II Rzeczypospolitej 1918-1921”.

Wystawę otwarto w jednej z sal ekspozycji czasowych w spichlerzu. W wernisażu uczestniczyło około stu zaproszonych gości i zwiedzających. Wystawę otworzyła Elżbieta Barszcz, dyrektor MOK – Muzeum Okręgowe włącza się w ten piękny jubileusz obchodów setnej rocznicy odzyskania niepodległości. Jako osoba, która pierwszy raz otwiera wystawę w tym muzeum bardzo dziękuję, że Państwo tak licznie przybyliście – mówiła dyrektor muzeum. Podczas wernisażu głos zabrał też kurator wystawy, Janusz Gulczyński z działu historycznego. – Wybuchła niepodległość to trafne hasło, sparafrazowane „Polska wybuchła”. Tak W 1918, według przekazów, określano ten cud, że wreszcie po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość – powiedział Janusz Gulczyński. Wystawa będzie czynna do początku października. Zachęcamy do zwiedzania ekspozycji. Kuratorski wstęp do wystawy – w rozwinięciu informacji.

Wystawa ma w swoim tytule słowa przejęte ze stosowanego i modnego w 1918 r. powiedzenia, jakoby Polska w roku 1918 „wybuchła”, tak jak wybuchały w drodze do niepodległości kolejne powstania narodowowyzwoleńcze.

W ten sposób tytuł prezentacji został w pewnym sensie sparafrazowany. Niepodległość rzeczywiście w listopadzie 1918 r. także „wybuchła”, mając za sobą przeszło studwudziestoletnią niewolę, jak również po roku 1918 liczne następstwa i reperkusje. Przyjęliśmy podtytuł: „Kształtowanie się II Rzeczpospolitej 1918-1921”. Traktat Ryski kończący wojnę polsko-bolszewicką stał się cezurą zamykająca merytorycznie dokumentarną część ekspozycji i towarzyszące jej historyczne rozważania.

Wystawa prezentuje reprodukcje dokumentów dostępnych dla tego okresu w sieci internetowej, na portalach różnych archiwów i innych instytucji, także fotograficzne portrety osób wiodących czołowe role polityczne i wojskowe w omawianym okresie. Wydzielono prace plastyczne: oryginał dzieła „Prawda” autorstwa Antoniego Piotrowskiego (zbiory Działu Sztuki MOK), oraz „obróbki” internetowe dzieł: Wojciecha Kossaka „Marszałek Józef Piłsudski na Kasztance” oraz Jerzego Kossaka: „Cud nad Wisłą” (Bitwa Warszawska).

Ważnymi elementami ekspozycji są obiekty wyłożone w gablotach: głównie zestaw eksponatów falerystycznych i medalierskich (zbiory Gabinetu Numizmatycznego MOK), także dokumenty (co istotne mające w kilku przypadkach proweniencję regionalną, np. prasa urzędowa). Zaprezentowano też znaczki, nalepki i inne walory filatelistyczne, głównie z przedstawieniami marszałka Józefa Piłsudskiego (zbiory Działu Historycznego)

Wystawa wpisuje się w ogólnopolskie obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Żywimy przekonanie, że tak ważne wydarzenie może zachęcić rzesze społeczeństwa do zapoznania się z ekspozycją. Szczególnie liczymy na młodzież szkolną, dla której przygotowane zostaną zajęcia w postaci lekcji muzealnych.

Janusz Gulczyński

PROPOZYCJE LEKCJI MUZEALNYCH

UWAGI OGÓLNE.
Uruchamiając wystawę WYBUCHŁA NIEPODLEGŁOŚĆ!, pomyśleliśmy również, co jest codzienną praktyką muzealną, o młodzieży szkolnej. W ramach lekcji muzealnych realizujemy klasyczne w procesie dydaktycznym cele: poznawcze, kształcące, wychowawcze.

1. CELE POZNAWCZE. Zapoznanie uczniów z podstawową faktografią lat 1918 – 1921, w którym
to okresie rodziła się II Rzeczpospolita. Można zwrócić uwagę na takie elementy warsztatu historyka-muzealnika oraz nauczyciela historii jak: chronologia, periodyzacja dziejów, ciągi przyczynowo-skutkowe wydarzeń historycznych, procesy dziejowe itp. Należy nadmienić o rozbiorach (1772, 1793, 1795); powstaniach narodowowyzwoleńczych; pracy pozytywistycznej, głównie w Poznańskiem. W szerszym zakresie przystąpić do prześledzenia etapów odzyskiwania niepodległości, dla przykładu: działalności Józefa Piłsudskiego, pracy dyplomatycznej Komitetu Narodowego Polskiego ( Z Romanem Dmowskim na czele); postanowień Traktatu Wersalskiego w sprawach polskich, wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1921. W trakcie wstępnego komentarza uczniowie zapoznają się z zawartością merytoryczną sali wystawienniczej, poszczególnymi jej częściami, merytorycznymi wątkami itp.

2. CELE KSZTAŁCACE. Zadania wypracowywania i utrwalania w uczestnikach lekcji czynności i
umiejętności wynikłych z procesu uczenia się i szeroko rozumianej edukacji., np. praca z dokumentem (dyplomatyka) – odpowiednie nazwanie, odczytanie, interpretacja,, znaków pieczętnych (sfragistyka) Także zapoznanie się z wiodącymi do omawianego okresu odznakami i odznaczeniami (falerystyka). . Przyswojenie sobie podstawowych pojęć i definicji. Odpowiednie klasyfikowanie historycznych źródeł (źródłoznawstwo) oraz nauk pomocniczych historii.

3. CELE WYCHOWAWCZE. Dla przykładu: kształtowanie narodowej (również regionalnej, lokalnej,
środowiskowej) tożsamości; właściwe rozumienie i wartościowanie takich pojęć i postaw jak: niepodległość, suwerenność państwowa, wolność narodowa i osobista, postawy obywatelskie, patriotyzm.

ASPEKTY REGIONALNE.
1. Próba omówienia okoliczności wydarzeń zaistniałych 11 listopada 1918 r. na Dużym Rynku (obecnie pl. Wolności) w Koninie, w których padli od kul pruskich zabici i ranni mieszkańcy miasta.

2. Interpretacja symbolicznego obrazu autorstwa Antoniego Piotrowskiego Prawda, będącego malarską alegorią odzyskania przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. Koniński aspekt dziejów obrazu.

3. Zaproszenie do dyskusji. Znaczenie stuletniej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości 1918-2018. Od kiedy czcimy dzień 11 listopada jako Narodowe Święto Niepodległości?

4. Narodowe Święto Niepodległości u mnie w domu, w mojej rodzinie, szkole, miejscu -środowisku zamieszkania (czy wywieszona została flaga państwowa?).

5. Spostrzeżenia odnośnie obchodów Narodowego Święta Niepodległości (refleksje z obserwacji telewizyjnych i innych publikatorów, lektury historyczne, przeglądy prasy – porównanie z akcentami regionalnymi i lokalnymi).

6. Jakie znasz inne polskie: państwowe i narodowe święta, wynikłe z ważnych dat historycznych?

UWAGA! Lekcje należy zamawiać kontaktując się z kustoszem prowadzącym zajęcia:
Janusz Gulczyński, Muzeum Okręgowe w Koninie, Dział Historyczny. Tel.: 63 242 75 30 (wew.44.).
e-mail: janusz.gulczynski@muzeum.com.pl
Elżbieta Sztamblewska, Dział Naukowo-Oświatowy. Tel. 63 242 75 99 (wew.11).
e-mail: ela.sztamblewska@muzeum.com.pl