Gabinet numizmatyczny

mgr Mateusz Sikora
mateusz.sikora@muzeum.com.pl
63 242 75 30 w. 19

Początki istnienia Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Okręgowego w Koninie sięgają 1967 roku, w którym przejęto z byłego społecznego Muzeum PTTK kilkaset sztuk różnorakich monet i banknotów o niedużej wartości muzealnej. Jednakże na bazie tego zbioru na przestrzeni ponad 50. lat powstawała kolekcja monet, banknotów, medali i odznaczeń, przede wszystkim polskich oraz krajów historycznie z Polską związanych, która obecnie liczy ponad 11. tysięcy obiektów.

Do najbardziej interesujących zabytków numizmatycznych należą: brakteaty Bolesława Krzywoustego, grosz krakowski Kazimierza Wielkiego, srebrne talary królów polskich z dynastii Wazów, pierwsze polskie banknoty z okresu Powstania Kościuszkowskiego.
Ponadto w kolekcji znajdują się monety z okresu Polski porozbiorowej: Księstwa Warszawskiego, Królestwa Kongresowego oraz Powstania Listopadowego.

Ciekawą grupę stanowią polskie monety i banknoty z okresu międzywojennego. Znaczną część zbioru numizmatycznego stanowi licząca blisko 3. tysięcy obiektów kolekcja papierowych pieniędzy zastępczych z lat 1914 – 1923, pochodzących z ziem dzisiejszej Polski, głównie Wielkopolski i Śląska oraz terenów Austrii, Niemiec i Rosji.

Z obiektów należących do obcej numizmatyki znajdują się monety królów polskich bite w innych państwach oraz pieniądz państw zaborczych: Rosji, Prus i Austrii z lat 1795 – 1918.

Do Gabinetu Numizmatycznego trafiają również monety pochodzące z badań archeologicznych. Szczególne cenne są znaleziska kościelne pochodzące ze Starego Miasta, Królikowa oraz Kościelca. Są wśród nich niemal wyłącznie monety drobne: wczesnośredniowieczne brakteaty książęce i miejskie niektóre unikalne, rzadkie denary Kazimierza Wielkiego, denary koronne i miejskie Jagiellonów, drobne monety srebrne Zygmunta III, duża liczba miedzianych szelągów Jana Kazimierza tzw. boratynek oraz monety krajów ościennych obiegające na ziemiach polskich.

Osobną grupę zbiorów, liczącą około 1000 obiektów, stanowią medale i odznaczenia. Wśród nich są: medale polskie pochodzące z okresu od XVII wieku do czasów współczesnych, polskie odznaczenia międzywojenne i współczesne, ciekawa kolekcja polskich odznaczeń sportowych z 1 poł. XX w. oraz obiekty związane z regionem konińskim, w tym szczególnie cenne odznaki Konińskiego Towarzystwa Wioślarskiego i unikalna odznaka „Za Zwycięstwo nad Konińską Drużyną Żydowską”.

Gabinet Numizmatyczny powiększa swoje zbiory również w oparciu o dary i przekazy. Cennym przekazem od Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Warszawie są polskie banknoty obiegowe oraz specimeny z okresu międzywojennego. Największym i wartościowym darem jest kolekcja orderologiczna podarowana przez znanego numizmatyka i antykwariusza warszawskiego Bolesława Onaka. Są to 369 medali i odznaczeń, wśród nich polskie odznaczenia międzywojenne, XIX-wieczne medale pamiątkowe związane z Powstaniem Listopadowym oraz medale znanych polskich medalierów bite w Mennicy Państwowej w okresie międzywojennym.

Ze względu na rangę Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Okręgowe w Koninie jest na liście muzeów polskich, które otrzymują bezpłatnie monety i banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski.