Dział Historyczny
kontakt: mgr Jakub Ordon, w. 44
jakub.ordon@muzeum.com.pl
Dział Historyczny w obecnej postaci funkcjonuje od 1993 r., po wydzieleniu kolekcji regionalnych ze wcześniejszej struktury muzeum. Na zbiory składają się kolekcje i inne grupy obiektów oraz pomniejsze tematyczne zestawy. Są to szczególnie cenne muzealia związane z rzemiosłem Konina i okolic (tłoki pieczętne, księgi cechowe, dokumenty, dyplomy ozdobne – mistrzowskie i czeladnicze, fotografie). Inne wartościowe grupy obiektów to dla przykładu: zbiór pamiątek po urodzonej w podkonińskim Kowalewku , pozytywistycznej powieściopisarce Zofii Urbanowskiej (1849-1939), spuścizna po nauczycielce, działaczce społecznej i niepodległościowej Stefanii Lucji Essowej (1876-1959), zespół pamiątek związanych z wojną i okupacją hitlerowską lat 1939-1945 (np. zestaw cennej korespondencji obozowej z KL Auschwitz w Oświęcimiu , po Romanie i Przemysławie Malarzach), zbiory przede wszystkim dziewiętnastowiecznych aktów notarialnych obejmujących rejon Królestwa Polskiego (Kongresowego), najczęściej , w różnych okresach, województwa kaliskiego, czy też guberni kaliskiej), także wyroby konwisarskie, kolekcja sztandarów i innych pamiątek z okresu PRL (Polski Ludowej) – medale, statuetki, ozdobne wazony, puchary i talerze.
Dział Historyczny przez ostatnie kilkadziesiąt lat znacznie powiększył swoje zbiory. W 1993 r. w nowo założonej księdze wpisowej było 960 pozycji, obecnie inwentarz działu liczy ok. 3,5 tysiąca obiektów muzealnych. Znacznie powiększyła się skala kolekcji filokartystycznej (regionalnych kart pocztowych) oraz prasowych, głównie dziewiętnastowiecznych, rycin. Łącznie z ok. 20 stan osiągnął poziom około 200 jednostek. . Nową postać przybrała kolekcja judaików, licząca obecnie przeszło 70 obiektów, z wiodącym skarbem paramentów byłej synagogi w Sompolnie. Przybyło kilka tłoków pieczętnych i obiektów falerystycznych, trafił do muzeum liczący kilkaset sztuk (około 200 z nich opracowanych) zbiór fotograficznych negatywów szklanych z miejscowości Sadlno pod Wierzbinkiem, tamże przejęty w czasie archeologicznych badań terenowych. Na uwagę zasługuje zbiór przeszło 270 planów i map katastralnych powiatu kolskiego z XIX w., zestaw przeszło 160 plakatów, ogłoszeń, obwieszczeń , afiszy z miasta Koła i powiatu kolskiego z okresu Drugiej Rzeczypospolitej. Znacznie powiększył się zbiór pamiątek komunistycznych poprzez przekazy z Konina i okolic kilku tablic z pomników i obelisków. Nowymi nabytkami są pamiątki po powieściopisarce konińskiej Janinie Perathoner (1926-2014), sygnującej swoje książki pseudonimem artystycznym „Janina Weneda . Są to odznaczenia, regionalne i resortowe nagrody, wydawnictwa, fotografie. Przekazane zostały przez pisarkę na krótko przed śmiercią w końcu 2013 r.
Od 2007 działa w muzeum przypisane Działowi Historycznemu Archiwum – Kolekcja Solidarności. Przez ok. 10 lat udało nam się zebrać kilkaset wydawnictw, prasy związkowej (tej oficjalnej i podziemnej – wytwarzanej i redagowanej konspiracyjnie) znaczków (walorów filatelistycznych), najbardziej cennych pamiątek z internowania w Zakładach Karnych w Mielęcinie k. Włocławka i Kwidzynie.
Ostatnimi cennymi nabytkami z końca ubiegłego 2017 r. są dwa regionaliki, związane z Wincentym Grętkiewiczem, burmistrzem Konina w latach 1934 – 1939, posłem na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w kadencji 1938 – 1939. – Są to: podróżna walizka z przyborami toaletowymi (etykieta z grawerunkiem: „wł. Wincenty Grętkiewicz”) i podróżne biurko z rozlicznymi przyborami do pisania, z grawerunkiem na mosiężnej płytce: „Apolonia Grętkiewicz (K.)”, małżonka burmistrza. Określenie wiarygodności grawerunków wymaga badań i specjalistycznych ekspertyz. Wcześniej zakupiono laskę ozdobną W. Grętkiewicza, również z grawerunkiem na srebrnej obejmie.
Obiekty Działu Historycznego wystawione były na przeszło trzydziestu wystawach indywidualnych i zbiorowych. Obecnie funkcjonują wystawy stałe: Konin poprzez wieki (muzealna ilustracja dziejów miasta),; JUDAICA (zbiory własne Muzeum Okręgowego w Koninie. Z życia społeczności żydowskiej Konina w XIX – XX w. Tematyka działu przedstawiana była w roczniku „Konińskie Zeszyty Muzealne” oraz w innych periodykach, naukowych i popularyzatorskich. Także w wystąpieniach na tematycznych sesjach i konferencjach.