Skansen Archeologiczny w Mrówkach koło Wilczyna
62-550 Wilczyn
Telefon: 513 701 017
Skansen czynny w okresie wiosenno-letnim, od 1 kwietnia do 30 września.
Godziny otwarcia:
poniedziałek: nieczynne
wtorek, środa, czwartek, piątek: 10:00-18:00
sobota 12:00-18:00
niedziela: 14:00-18:00
Istnieje możliwość realizacji lekcji muzealnej po wcześniejszym uzgodnieniu z p. Krzysztofem Gorczycą – krzysztof.gorczyca@muzeum.com.pl, tel. 63 242 75 30, wewn. 22.
Ceny biletów wstępu:
bilet normalny – 10 zł
bilet ulgowy – 7 zł
warsztaty tworzenia grodów z gliny- 23 zł/os.
lekcja muzealna – 15 zł/os.
Wstęp bezpłatny – wtorek
Pracownicy:
Opiekę merytoryczną nad skansenem sprawuje starszy kustosz mgr Krzysztof Gorczyca.
SKANSEN MRÓWKI
Ukryta dziś w lesie na półwyspie Jeziora Kownackiego, otoczona bagnami i dodatkowo fosą wznosi się do dziś trudno dostępna „fortalicja”, zwana w nomenklaturze archeologicznej „gródkiem stożkowatym”. Stanowi przykład pozostałości obronnych siedzib bogatych rodów, tworzących elitę społeczną okolicy. Pojawiły się one w Polsce w drugiej połowie XIII wieku i od tego czasu obronne dwory na kopcach stały się stałym elementem krajobrazu przez kilka stuleci aż po wiek XVIII. Zależnie od możliwości finansowych właścicieli miały one różną formę i skalę, a w związku z tym różne walory obronne. Przeważnie miały one postać drewnianej wieży mieszkalnej lub w późniejszych wiekach murowanej „kamieniczki” sytuowanej na kopcu otoczonym fosą. Budowano je głównie z myślą o ochronie przed zajazdem złego sąsiada, rabusiami, rodzinnym konfliktem majątkowym czy zbuntowanym chłopstwem.
Gródek w Kownatach – Mrówkach, gmina Wilczyn, ma postać stożkowatego kopca o wysokości 7 m, mający dolną średnicę 44 m, a górną 18 m. Dodatkowo otoczono go fosą o szerokości około 2 m, połączoną od północy z jeziorem zapewniającym stały dopływ wody.Został zbadany wykopaliskowo w latach 1971-1972 przez archeologów Łucję i Andrzeja Nowaków z Muzeum Okręgowego w Koninie. W wyniku tych badań na szczycie kopca w części południowo-zachodniej odsłonięto pozostałości pięciobocznej wieży (dł. boku ok. 3 m), o wybrukowanym wnętrzu, która była główną budowlą gródka. Na północ od niej odkryto piwniczkę, która prawdopodobnie znajdowała się pod drugim budynkiem, a na południu pozostałości kuźni. Całość szczytu była otoczona palisadą.
Gródek był zamieszkiwany przez kilka pokoleń – od końca XIII do połowy XIV w. W połowie tego stulecia obiekt uległ spaleniu, prawdopodobnie w wyniku walk. Z jakim rodem powiązać należy tą siedzibę, na razie nie wiadomo. W II połowie XIV i w XV wieku panowali tu Wilczyńscy herbu Poraj, właściciele Wilczyna i Kownat. Najbardziej znany z nich jest Mikołaj, miecznik kaliski w latach 1358-1364. Określenie wcześniejszych posesorów i okoliczności zniszczenia gródka wymaga jednak dalszych studiów archiwalnych.
O życiu codziennym mieszkańców świadczą liczne przedmioty znalezione w toku badań. Militaria w postaci grotów bełtów kuszy, haków do napinania kuszy, ostróg (w tym dziecięcej), elementów oporządzenia jeździeckiego i związanych z rzędem końskim wskazują niedwuznacznie na rycerski charakter tej siedziby i wiązać je można z właścicielami. O ich zamożności świadczy pośrednio szalka wagi, służącej do odważania kruszców, oraz fragmenty dość rzadkich w tych czasach naczyń szklanych. Zajęcia czeladzi dworskiej określają pozostałości kuźni, półwytwory przedmiotów, z rogu oraz narzędzia rolnicze takie jak sierpy, czy stolarskie jak świder czy topór. Na podstawie znalezionych szczątków kostnych zwierząt stwierdzono, że mieszkańcy spożywali przede wszystkim mięso zwierząt domowych (70,9%) głównie wieprzowinę i wołowinę, ale i dziczyzna dość często bywała na ich stołach (29, 1%) – polowano na dziki, sarny, zające, jelenie, a także dla skór na borsuki i wydry. Z ptaków spożywano kury. Mieszkając tuż nad jeziorem łowiono też niewątpliwie ryby ale do naszych czasów. zachowała się tylko niewielka ilość ich szczątków. Zabudowań pilnowały psy o bliżej nieokreślonej rasie.
W roku 1973 gródek został zamieniony na skansen archeologiczny. Autorem projektu był architekt Z. Łabuda pod merytorycznym nadzorem Ł. i A. Nowaków. Oczyszczono fosę, zrekonstruowano wieżę, chatę i palisadę na szczycie kopca. Dodatkowo zbudowano bramę wejściową i mostek przez fosę. Na dwóch kondygnacjach wieży znajduje się niewielka ekspozycja, na której można obejrzeć część z odkrytych zabytków. Najwyższe piętro służy jako platforma widokowa.
